Daarom vliegen de vogels niet..
“Isolated from the outside
Clouds have taken all the light
I have no control
It seems my
Thoughts wander off
Of the time
When I tried to
Live life without you”
Citaat uit de songtekst ‘Birds’ van Anouk. Voor mij een prachtig nummer: mooie tekst en toonzetting. Melancholisch, maar vanuit de samenhang en harmonie schemert ergens een uitweg.
Daar ligt direct het aanknopingspunt voor mij met onze maatschappelijke transitie fase en dus de Trendrede. Opvallend daarbij is voor mij de ontkenning van deze transitie. We blijven het tumult om ons heen hardnekkig een ‘crisis’ noemen, waarbij de gevestigde politieke en bestuurlijke elite opereert vanuit een misplaatste verkramping om al het nieuwe, het onzekere en de veranderingen in de oude vakjes te plaatsen en met regels dicht te timmeren. Opererend vanuit een eigen belang met af en toe een schaamteloos opportunisme.
Eén Europa is mooi, maar als de Europese arbeidsmarkt plotseling gaat werken en er andere Europeanen in ons land komen werken, gemotiveerder en bekwamer, schreeuwt de gevestigde orde om ‘Europese’ maatregelen. Ons pensioenstelsel rechtvaardiger maken voor de jongeren? “Onverstandig” volgens de pensioen elite, bestaande uit een bestuurlijk bastion van vooral ‘ouderen’ gerekruteerd uit de kringen van werkgevers en werknemers organisaties. Of de directeur van een zorginstelling die, achteloos 250K salaris toucherende (nr 34 op de lijst ‘Actiz50’, ‘Grootverdieners in de Zorg’) niet verder komt dan familieleden te verplichten om mee te komen werken als innovatievondst. Als ik dan tenslotte het volgende lees in het BiZa-rapport ‘Het nieuwe werken bij de overheid’: “Grosso modo geeft het Rijk jaarlijks 193 miljoen uit aan automatische periodieken en bijzondere beloningen zonder dat daar een eenduidig en transparant beoordeling- en beloningssysteem aan ten grondslag ligt” en dus bezie hoe onze leiders omgaan met de steeds groter wordende belasting geldpot, maakt me dat niet vrolijk. Dat gevoel zie ik bij meer mensen, maar toch is het Malieveld iedere dag leeg…
In Europa is het al niet veel beter. Frankrijk wil een vliegtax, Oostenrijk wil het transit verkeer belasten, het aantal probleem kredieten in Spanje bereikt zijn hoogtepunt, maar de Spaanse premier schijnt de eigen schaapjes op het droge te hebben. En waar Nederland 9de staat in de World Corruption Index, staat Italië op de 72ste plaats en Griekenland op de 94ste plaats. Daar moeten we dan mee samenwerken. We maken een mooi nieuw Europees betalingssysteem, Sepa, wat voor het MKB (te) duur is, waarbij de vraag wat dit nieuwe systeem nu feitelijk toevoegt, anders dan meer regels en dus kosten, door onze leiders onbeantwoord blijft. Een nieuw Europese Bankgebouw neerzetten in Frankfurt voor €1,2 miljard, de EU voorzitter die onbeschaamd een budget voor de komende jaren vraagt van 1 triljoen (!) Euro en de voorgenomen salaris verhoging voor EU ambtenaren, die ergens tussen de 15K en 25K per maand verdienen, zijn zaken die de decadentie van onze Europese samenleving zichtbaar maken. Europa in de huidige vorm en samenstelling, ooit goed bedoeld neergezet in de vijftiger jaren van de vorige eeuw als de Gemeenschap voor Kolen en Staal, is gedoemd te mislukken en gaat uit elkaar vallen.
En mondiaal? Een aantal Islamitische landen wil een afgeschermd ‘Halal Web’ en in de UK moeten porno kijkers, als het aan de leiders ligt aldaar, zich bekend gaan maken. Dat lijkt de Nederlandse SGP en de Christen Unie ook wel wat (link). De Politie Staat en Big Brother liggen op de loer. President Obama kijkt al mee in ons data verkeer dankzij het Prism programma en opeens blijkt dat onze veiligheidsdiensten elkaar allemaal ‘digitaal begluren’. De Chinezen hebben hier dagelijks wel 60.000 mensen voor aan het werk. Die controleren trouwens ook de eigen bevolking. Een hele geruststelling! In Nederland hebben we jaarlijks de meeste telefoontaps ter wereld, omgerekend per hoofd van de bevolking. En we worden grootafnemers van drones. Vertrouwen van de overheid in de burger?
Onze bestuurlijk- en politieke elite denkt dat we, economisch gezien, uit deze crisis klassiek kunnen groeien en dat daarmee de problemen zich vanzelf oplossen. Er blijft gewoon geld gepompt worden in een vastgelopen systeem. Zoals een aantal van mijn collegae in deze blog reeks al betoogden is er veel meer dan een crisis. Het is een transitie. Een overgangsfase tussen het oude Sociale Regelsysteem, zoals de cultuurfilosoof Cornelis dat noemde, naar het tijdperk van de Communicatieve Zelfsturing. Een nieuw, dynamisch paradigma: een Cyberdigma. Daarbinnen ontstaat de nieuwe samenleving, die ik Society30 noem, met een andersoortig economisch speelveld, de Interdependente Economie. Op dit nieuwe speelveld is ‘toegang’ belangrijker dan ‘bezit’. Dat betekent dat de ‘sharing’ of de ‘collaborative’ economie wel 40 tot 50% gaat vormen van wat we momenteel nog het Bruto nationaal Product noemen. Informele, circulaire economische systemen met (deels informele) sociale waarde netwerken als nieuwe spelers en de vervangers van de traditionele waarde ketens, worden nu al zichtbaar. Met eigen valuta’s: de Amazon Coins, de Seats2meet Tradecoin of de Bitcoin. Denk maar aan netwerkorganisaties als AirBnb, Couchsurfing, Uber, Zipcar of ons eigen bedrijf Seats2meet.com, waar, naast het monetaire systeem, het sociale kapitaal minstens zo belangrijk is. Sleutelspelers in die Interdependente economie, zeker in onze Westerse wereld, zijn de Zelfstandige Professionals. In Nederland noemen we die ZZP’ers. Knowmads, noemt de Amerikaanse dwarsdenker John Moravec deze groep. Tenminste 40% van de beroepsbevolking in 2025 bestaat uit deze Knowmads. Die moeten we dus alle ruimte geven en zeker niet betuttelen en in de oude vakjes willen stoppen. Organisaties proberen zich aan te passen en worstelen met hun ‘business model’. Geeft niets, hoort erbij, ook al sluit je daarbij winstgevende winkels. De Bijenkorf heeft dat begrepen. Creatieve destructie noemde Schumpeter dat al in de vorige eeuw: alleen door te kappen maak je plaats voor het nieuwe. Uit deze school komt ook Carlota Perez, één van de leidende sociaaleconomen ter wereld. Zij noemt deze creatieve destructie zelfs een “Big Bang”.
Wij hebben momenteel een keuze en staan op een tweesprong: we accepteren de ‘Big Bang’, die veranderende, transformerende samenleving en maken de oude systemen en instituten ondergeschikt aan de noodzakelijke sociale vooruitgang naar Society30.
Of we creëren ons eigen Armageddon en blijven krampachtig vasthouden aan de oude vastgelopen zombie systemen. Dan korten we op de fiscale ‘voordelen’ van de ZP’ers. Maken we het ZP’ers nog moeilijker een huis te kopen, te ondernemen en zich te verzekeren. Maken we de innovatie op het gebied van alternatieve waardesystemen, nieuwe copyright regels of privacy wetgeving onmogelijk. Rijdt de Fyra nog steeds niet. Verzinnen we nog meer regels en voorschriften met evenzoveel controlerende instituten. Blijven we steggelen over het 2de Kamer schoolreisje. Stijgt de waterschapsbelasting maar de dijken niet. Verkopen we ons laatste tafelzilver, zoals de ABN. Heffen we nog meer belastingen teneinde het immer oplopende overheid financieringtekort deels te dekken en daarmee een illusie te creëren dat het overgebleven gat, ergens in een verre toekomst, door onze kinderen uiteindelijk wel een keer gaat aflost worden. We proppen alles en iedereen in de oude vakjes. De politieke en bestuurlijke elite houdt zichzelf daarmee in stand.
In die wereld kunnen zelfs vogels niet meer vliegen. De Haagse Anouk zingt ons dan ook toe vanaf een leeg Malieveld:
“No air
No pride
That’s why Birds don’t fly”.